Hoe voorkom je identiteitsfraude?
Jaarlijks wordt er duizenden keren melding gemaakt van identiteitsfraude. Dit gebeurt zowel online op het internet als in ‘het echte leven’. Soms blijft het gelukkig bij enkele tientallen euro’s schade, maar er zijn ook veel gevallen waarbij criminelen duizenden euro’s buit weet te maken. Daarbij komt kijken dat bij veel gevallen geen melding van fraude wordt gedaan. In dit artikel lees je wat identiteitsfraude is, hoe criminelen aan je vertrouwelijke informatie komen, wie wel of niet het recht heeft om een kopie van jouw identiteitsbewijs te maken en hoe je identiteitsfraude kunt voorkomen.
Wat is identiteitsfraude?
Identiteitsfraude is een breed begrip. Zo is het stelen van persoonsgegevens van iemand anders er één van, maar daarnaast kunnen criminelen ook hun eigen identiteitsbewijs vervalsen. Bijvoorbeeld door het veranderen van de geboortedatum of voornaam op het paspoort. Tijdens deze vorm van identiteitsfraude lopen andere mensen geen of weinig schade op.
Dan is er nog een vorm waarbij een persoon een nieuwe valse identiteit creëert. Hierbij kun je denken aan mensen die op social media, online marktplaatsen of datingsites een nep account aanmaken met als doel om andere mensen op te lichten. Deze vorm van identiteitsfraude komt online verreweg het meeste voor en helaas komen de daders er vaak ongestraft mee weg.
De laatste vorm van identiteitsfraude is wanneer criminelen de persoonlijke gegevens van andere mensen misbruiken. Hiermee probeert hij slachtoffer te maken met gegevens van iemand anders. Het kan ook voorkomen dat een crimineel jouw gegevens heeft weten te stelen en jou daar vervolgens mee wilt oplichten. Hierbij gaat het vaak niet om een identiteitsbewijs, maar heeft de crimineel bijvoorbeeld toegang gekregen tot jouw computer en is achter jouw betaalgegevens gekomen.
Wat is het verschil tussen identiteitsfraude en identiteitsdiefstal?
Met je identiteit kan van alles bedoeld worden. Zo zijn geloofsovertuigingen, idealen, karakter etc. allemaal eigenschappen die jouw identiteit vormen. Naast deze eigenschappen horen ook je identiteitsgegevens, woonadres en bankrekeningnummer bij jouw identiteit. En uiteraard alle gegevens die je terugvindt in je paspoort.
Echter, er is een verschil tussen identiteitsfraude en identiteitsdiefstal en hoewel ze beiden strafbaar zijn, is diefstal doorgaan minder schadelijk. Zo wordt er over identiteitsdiefstal gesproken wanneer iemand bijvoorbeeld via phishing websites jouw inloggegevens heeft weten te achterhalen. Als een crimineel vervolgens op dat account gaat inloggen en zich voor doet als het slachtoffer, dan is er sprake van identiteitsfraude. Neem als voorbeeld een gehackte database. Stel er worden miljoenen gegevens van gebruikers van een website gehackt, maar er wordt vervolgens niets gedaan met deze gegevens, dan is er geen sprake van identiteitsfraude.
Waarom is mijn identiteitsbewijs interessant voor criminelen?
Identiteitsfraude beperkt zich niet alleen tot het internet. Zo zijn er veel gevallen waarbij criminelen met een identiteitsbewijs een pand hebben gehuurd voor het kweken van drugs. Het slachtoffer komt er vaak pas achter wanneer hij of zij wordt uitgenodigd voor een verhoor op het politiebureau. De criminele hebben namelijk een huurovereenkomst en een energiecontract op naam van het slachtoffer afgesloten.
Daarbij kunnen gebruikers online ook van alles met gestolen gegevens. Van het afsluiten van een telefoonabonnement, bestellen van producten of het oplichten van andere mensen. Samengevat kunnen criminelen dus gemakkelijk geld verdienen zonder een groot risico te lopen dat zij gepakt worden.
Hoe proberen criminelen aan jouw ID te komen?
Criminelen gebruiken meerdere methodes voor het achterhalen van iemands identiteitsgegevens. Hieronder hebben wij een opsomming gemaakt van de meest gebruikte manieren:
Via verkoopsites
Je hebt iets interessants gevonden op Marktplaats.nl, zoals een mooie telefoon en neemt contact op met de verkoper. Om er zeker van te zijn met wie de verkopers zaken doen vragen ze jou om een kopie van je identiteitskaart of paspoort. Vaak sturen ze eerste een eigen identiteitsbewijs (gestolen of vervalst) op om het slachtoffer te overtuigen.
Via een niet-bestaande vacature
Criminelen plaatsen een vacature op een vacaturesite, maar vragen voordat ze je op gesprek uitnodigen om een kopie van je identiteitsdocument en een loonstrookje.
Door het hacken van een account
Een andere methode die wordt gebruikt is door het hacken van bijvoorbeeld je e-mailaccount. Door toegang te krijgen tot je inbox, kunnen ze heel wat gegevens weten te achterhalen.
Woonruimte of een kamer te huur
Dit werkt hetzelfde als een niet-bestaande vacature op een vacaturesite. Voordat je de woning of kamer mag komen bezoeken, wordt er gevraagd om een kopie van je identiteitsdocument en loonstrook. Wanneer je dit niet via een erkend bedrijf regelt, spreek dan op zijn minst af in de betreffende woning om de documenten te overhandigen.
Uit de brievenbus hengelen
Door deze methode kunnen criminelen bijvoorbeeld een bankpas op iemands eigen adres aanvragen zonder dat er een belletje gaat rinkelen bij de bank.
Babbeltruc
Een ander veel voorkomende methode is door een babbeltruc. De oplichter overtuigd het slachtoffer om zijn of haar gegevens telefonisch of aan de deur af te geven.
Wie mag er wel en wie mag er niet om jouw identiteitsbewijs vragen?
Niet iedereen mag zomaar vragen om een kopie van een identiteitsdocument om te achterhalen dat iemand betrouwbaar is.
Personen en instanties die wettelijk niet om een kopie mogen vragen zijn:
– Particulieren mogen vragen om een identiteitsbewijs, maar mogen er geen kopie van maken.
– Winkeliers mogen je alleen vragen om een identiteitsbewijs te tonen. Bijvoorbeeld om je leeftijd te controleren.
– Zorgverleners mogen gegevens alleen noteren, inclusief je BSN-nummer.
– Hotels mogen alleen je identiteitsgegevens noteren.
Instanties die wettelijk wel om een kopie mogen vragen zijn:
– Telecomaanbieders mogen wel een kopie maken, maar zonder BSN-nummer en pasfoto.
– Kamerverhuurders/makelaars mogen wel een kopie maken, maar niet bij inschrijving en/of bezichtiging.
– Autoverhuurders mogen een kopie maken zonder je BSN-nummer. Voor het kopiëren of scannen van je pasfoto moet je toestemming geven.
– Werkgevers mogen een volledige kopie maken.
– Banken, verzekeraars en notarissen mogen een volledig kopie van je identiteitsdocument maken.
– Uitzendbureaus mogen een volledig kopie maken op het moment dat je in dienst treedt.
Een kopie van je identiteitsbewijs beveiligen
Wil je weten hoe je identiteitsfraude kunt voorkomen? Verder in dit artikel geven we meerdere tips, maar we wouden deze methode alvast uitlichten. De Nederlandse overheid heeft een app uitgebracht genaamd KopieID-app. Op de website van de rijksoverheid kun je hier meer over vinden. Je kunt een foto maken van je telefoon en alleen relevante gegevens worden getoond. De app is te downloaden op iOS, Windows en Android toestellen.
Wat zijn de signalen van identiteitsfraude?
Helaas is het vaak al te laat wanneer je er achter gekomen bent dat je slachtoffer bent geworden van identiteitsfraude. Er zijn meerdere signalen van identiteitsfraude bekend, waarvan je hieronder de meest voorkomende signalen vindt:
– Door het ontvangen van een brief van een advocaat of incassobureau en gerechtsdeurwaarder over een schuld waarvan je niets weet.
– Je hebt een signalering bij het BKR op je rekening staan waardoor je geen lening kunt afsluiten.
– Er wordt via social media contact met je opgenomen door mensen die zeggen te zijn opgelicht door jou.
– Rekeningen en overzichten worden niet meer bezorgd.
– Op je bank- of creditcardafschriften staan uitgaven die je niet herkend.
– Door het ontvangen van ontvangstbevestigingen of rekeningen voor producten of diensten die je niet hebt aangeschaft.
– Jouw persoonlijke gegevens zijn bij de overheid gewijzigd.
Wat moet je doen bij identiteitsfraude?
Zijn één of meerdere signalen van identiteitsfraude van hierboven voor jou van toepassing en ben je slachtoffer geworden van identiteitsfraude? Het is belangrijk om direct tot actie over te gaan om nog meer schade te voorkomen. Door onderstaande stappen te doorlopen kun je de schade beperken.
Blokkeer je bankrekening(en)
Bij overduidelijke fraude wordt dit al gedaan door de bank, maar mocht dit nog niet het geval zijn, neem dan zo snel mogelijk contact met de bank op om dat alsnog te laten doen. Zij zullen je ook informeren over de vervolgstappen.
Het terugkrijgen van je online accounts
Ben je online opgelicht en hebben de criminelen toegang tot jouw account? Neem contact op met de betreffende websites of probeer zelf je inloggegevens te wijzigen.
Doe aangifte
Na het veiligstellen van je rekeningen of accounts is het tijd om aangifte te doen bij de politie. Hopelijk kan de politie de daders achterhalen, maar bewijs van aangifte kan ook zorgen voor een betere afhandeling met bijvoorbeeld telecomproviders, deurwaarders etc.
Neem contact op met incassobureaus
Wanneer je door de oplichter hoge schulden hebt gekregen, is het belangrijk dat je contact opneemt met betrokken incassobureaus om je verhaal te vertalen. Heb je aangifte gedaan en is het duidelijk dat er sprake is van fraude? Dan willen incassobureaus in sommige gevallen meewerken tot een passende oplossing.
Wat gebeurt er nadat je aangifte hebt gedaan van identiteitsfraude?
Wanneer je slachtoffer bent geworden is het verstandig om aangifte te doen. Dit kan niet online en hiervoor moet je langsgaan bij het politiebureau. Je kunt langsgaan, maar kunt ook eerst een afspraak maken door te bellen naar 0900-8844. Tijdens je afspraak is het belangrijk om zoveel mogelijk gegevens mee te nemen die jouw verhaal ondersteunen.
Sinds 2014 staat misbruik van persoonsgegevens apart strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht. Echter, in het merendeel van de gevallen van identiteitsfraude wordt dit in combinatie gedaan met andere strafbare feiten zoals diefstal, valsheid in geschrifte, oplichting etc. Belangrijk is om ook hier aangifte van te doen. Na het afronden van de aangifte wordt er meestal een proces-verbaal opgemaakt, mits hier voldoende aanknooppunten voor zijn. De politie gaat er mee aan de slag en wanneer er vordering in de zaak zit word je hiervan op de hoogte gebracht.
Verder is bewijs van aangifte ook erg belangrijk voor de afhandeling met betreffende instanties, zoals bijvoorbeeld deurwaarders.
Wat is social engineering?
Social engineering is een techniek waarbij criminelen persoonlijke informatie van slachtoffers weet te ontfutselen door het creëren van een vertrouwensband. Het doel is om toegang te krijgen tot systemen voor eigen belang. Er zijn tal van manieren waarmee criminelen via social engineering dit kunnen doen. Zo kunnen criminelen een e-mail versturen waarin ze zich voordoen als iemand anders en het slachtoffer doorverwijzen naar een phishing website. Hierbij kun je denken dat de hacker zich voordoet als een collega of een medewerker van een bedrijf.
Ook telefonisch kan iemand zich voordoen als iemand anders om zo vertrouwelijke gegevens te achterhalen. Een welbekend fenomeen is de Windows helpdeskmedewerkers die je bellen dat er een probleem is met je computer of laptop. Ze vragen om je creditcardgegevens voor het oplossen van het probleem.
Er bestaat ook een eenvoudigere manier, namelijk het doorzoeken van iemands afval. Hierbij zijn gekopieerde documenten en belangrijke brieven het doelwit van criminelen. Deze methode wordt ook wel dumpster diving genoemd.
De laatste techniek die veel voorkomt en we willen uitlichten is het verkrijgen van informatie via social media. Dit doen ze bijvoorbeeld door het nabootsen van een identiteit om zo informatie van zijn vrienden en familie te krijgen.
Als iemand zich als jou voordoet op social media is dat erg vervelend, maar gelukkig is er iets tegen te doen. Het kan ook voorkomen dat iemand dezelfde naam als jou heeft, maar wanneer iemand jouw profielfoto en overige gegevens kopieert, is er sprake van identiteitsfraude. Gelukkig kun je dit melden bij alle grote social media websites.
Meld identiteitsfraude op Facebook
Identiteitsfraude melden op Twitter
Identiteitsfraude melden op Instagram
Tips om identiteitsfraude te voorkomen
Je hebt hierboven al heel wat kunnen lezen over identiteitsfraude en hieronder vind je meerdere handige tips om identiteitsfraude te voorkomen:
- Wanneer je iets koopt of verkoopt op een online marktplaats zoals Marktplaats.nl, stuur nooit een kopie of foto van een identiteitsdocument naar een (ver)koper. Ook niet wanneer de oplichter dit eerst doet. Dit is in bijna alle gevallen nep of een gestolen document.
- Doe nooit een betaling van € 0,01 om jouw rekening te laten controleren.
- Geef niet zomaar een kopie van je identiteitsdocument af. Hierboven lees je welke instanties daar wettelijk om mogen vragen.
- Gebruik sterke wachtwoorden voor je online account. Hier vind je een lijst met de beste wachtwoordmanagers van dit moment.
- Bewaar geen kopieën van vertrouwelijke gegevens, zoals een identiteitsdocument of loonstrookje in je mailbox.
- Moet je een kopie afgeven aan een instantie? Scherm dan informatie af waar ze geen recht op hebben.
- Gebruik de KopieID app op je smartphone van de overheid of gebruik een ID-cover.
- Geef niet zomaar telefonisch je persoonlijke gegevens op.
- Stuur nooit een kopie van een identiteitsdocument op bij een online aankoop.
- Plaats nooit een foto van je paspoort, identiteitskaart of je net behaalde rijbewijs op social media.
- Vraag aan instanties om je gegevens te verwijderen op het moment dat deze niet van belang zijn.
- Reageer nooit op mails waar mensen vragen om persoonlijke gegevens.
- Kijk uit dat je niet inlogt op phishing websites. Kijk altijd goed naar de url als je het niet vertrouwd.
- Belangrijke documenten zoals je credit card, bankpas, identiteitskaart en paspoort moeten altijd goed worden opgeborgen.
Conclusie
Identiteitsfraude is een breed begrip en het voorkomen van identiteitsfraude is makkelijker gezegd dan gedaan. Criminelen komen namelijk vaak met goed doordachte technieken en in principe kan iedereen er slachtoffer van worden. Echter, we hopen dat je na het lezen van dit artikel meer te weten bent gekomen over wat identiteitsfraude is, hoe criminelen aan jouw gegevens komen, wat de signalen van identiteitsfraude zijn en hopen we dat je wat hebt aan de veertien tips om identiteitsfraude te voorkomen.
